Tahukah anda, serangan senyap boleh berlaku pada organ hati? Hal ini disebabkan oleh penyakit hepatitis yang menyebabkan keradangan hati yang boleh menjejaskan berjuta-juta manusia di seluruh dunia setiap tahun!
Walaupun terdapat beberapa jenis hepatitis, hepatitis A dan hepatitis B lebih dikenali kerana dua bentuk biasa dengan ciri yang berbeza. Memahami perbezaan antara kedua-dua keadaan ini boleh membantu anda melindungi diri anda dan orang yang anda sayangi dengan lebih awal.
Kira-kira 1.5 juta jangkitan hepatitis A baharu berlaku secara global setiap tahun, manakala hepatitis B menjejaskan kira-kira 296 juta orang di seluruh dunia. Di Asia Tenggara khususnya, hepatitis B berleluasa dengan anggaran 100 juta orang yang hidup dengan jangkitan hepatitis B kronik di rantau ini.
Adakah hepatitis berjangkit?
Penyakit hepatitis A dan B menjejaskan hati tetapi berbeza dengan ketara cara ia merebak, tempoh dan kesan jangka panjang. Mengetahui perbezaan ini adalah penting untuk pencegahan dan pengurusan yang betul.
Hepatitis A
Punca hepatitis A berlaku disebabkan oleh virus hepatitis A (HAV). Ia merebak terutamanya melalui laluan najis-mulut penularan hepatitis A. Punca hepatitis A ini berlaku disebabkan mengambil makanan atau air yang tercemar dengan sejumlah kecil najis daripada orang yang dijangkiti.
Gejala biasa yang dialami termasuklah mengalami keletihan, loya, sakit perut, jaundis (kulit dan mata menguning) dan demam.
Gejala biasanya muncul 2-6 minggu selepas pendedahan dan mungkin berlanjutan beberapa minggu hingga bulan.
Di Asia Tenggara, hepatitis A kekal endemik di banyak negara, dengan kadar jangkitan sangat tinggi di kawasan yang mempunyai sanitasi yang buruk dan akses terhad kepada air bersih.
Hepatitis B
Virus Hepatitis B (HBV) adalah punca hepatitis B berlaku dan manusia berjangkit melalui sentuhan dengan darah, air mani dan cecair badan yang lain.
Penyebaran hepatitis B kebiasaan berlaku melalui darah dan cecair badan. Antara punca hepatitis B berlaku ialah:
- Melakukan hubungan seksual tanpa perlindungan dengan orang yang dijangkiti
- Berkongsi jarum atau picagari
- Penularan ibu ke anak semasa bersalin
- Berkongsi barangan peribadi seperti pisau cukur dengan orang yang dijangkiti
Ramai penghidap hepatitis B akut tidak menunjukkan gejala. Apabila simptom muncul, ia boleh termasuk simptom hepatitis B, keletihan, jaundis air kencing gelap dan ketidakselesaan perut.
Asia Tenggara menanggung beban hepatitis B yang tidak seimbang, dengan kadar kelaziman antara 5-10% di banyak negara di rantau ini, berbanding kurang daripada 1% di Eropah Barat dan Amerika Utara.
Perbandingan penyakit hepatitis A & B: Apa kesan yang akan berlaku?
Walaupun kedua-dua jangkitan menjejaskan hati dan boleh menyebabkan simptom awal yang serupa, namun, kesan jangka panjang akan berbeza.
Penyakit hepatitis A: Biasanya sembuh sepenuhnya dalam masa 2 bulan tanpa rawatan. Jarang menyebabkan kerosakan hati yang berpanjangan.
Penyakit hepatitis B: Boleh berkembang menjadi jangkitan kronik sehingga 90% kanak-kanak yang dijangkiti semasa lahir dan kira-kira 5% orang dewasa. Jangkitan kronik meningkatkan risiko sirosis, kegagalan hati dan kanser hati.
Kedua-dua virus boleh menyebabkan kegagalan hati akut dalam kes yang jarang berlaku. Walau bagaimanapun, penyakit hepatitis B lebih kerap dijumpai terutamanya dalam populasi Asia Tenggara di mana genotip virus tertentu lebih lazim.
Cara terbaik mencegah penyakit hepatitis A & B
Pencegahan adalah ubat terbaik untuk hepatitis virus. Berita baiknya, ada vaksin untuk kedua-dua hepatitis A dan B.
Vaksin untuk kedua-dua hepatitis A dan B dapat memberikan perlindungan berpanjangan. Vaksin hepatitis B ialah vaksin anti-kanser pertama di dunia, kerana ia menghalang kanser hati yang boleh berpunca daripada jangkitan kronik.
WHO mengesyorkan:
- Vaksinasi hepatitis B untuk bayi, sebaik-baiknya dalam tempoh 24 jam selepas kelahiran, diikuti dengan 2-3 dos tambahan
- Vaksinasi hepatitis A untuk kanak-kanak berumur lebih dari 1 tahun di kawasan yang mempunyai beban penyakit yang tinggi
Di Asia Tenggara, banyak negara telah melaksanakan program vaksinasi hepatitis B sejagat, secara mendadak menurunkan jangkitan baharu. Thailand, sebagai contoh, telah mengurangkan kadar jangkitan hepatitis B kronik pada kanak-kanak daripada lebih 8% kepada kurang daripada 1% melalui vaksinasi.
Diagnosis dan rawatan penyakit hepatitis A dan B
Diagnosis awal melalui ujian darah adalah penting untuk pengurusan yang betul bagi kedua-dua keadaan.
Bagaimana hepatitis A didiagnosis dan dirawat?
Diagnosis penyakit hepatitis A melibatkan ujian darah yang mengesan antibodi kepada virus. Kebanyakan orang pulih sepenuhnya tanpa rawatan khusus, walaupun rehat, pemakanan yang mencukupi dan mengelakkan pengambilan alkohol. Dalam kes yang teruk, kemasukan ke hospital mungkin diperlukan untuk menguruskan gejala yang berlaku.
Adakah penyakit hepatitis B boleh sembuh ?
Walaupun hepatitis B akut biasanya sembuh tanpa rawatan, hepatitis B kronik memerlukan pemantauan dan selalunya ubat. Terapi semasa termasuk rawatan antivirus untuk hepatitis B yang boleh menekan virus dan mengurangkan risiko komplikasi.
Walaupun tidak kuratif untuk kebanyakan, rawatan ini boleh meningkatkan hasil jangka panjang dan kualiti hidup dengan ketara.
Dos vaksin hepatitis berbeza-beza bergantung pada jenis
- Hepatitis A biasanya memerlukan dua dos
- Hepatitis B memerlukan tiga dos dalam tempoh enam bulan
Walaupun subsidi mungkin dikenakan, harga vaksin mungkin berkisar antara RM50-RM80 setiap dos di klinik swasta. Kesan sampingan vaksin hepatitis yang biasa termasuk demam ringan, sakit di tempat suntikan dan keletihan.
Jadual vaksinasi yang disyorkan KKM di Malaysia menasihati vaksin hepatitis A dan B untuk kumpulan berisiko tinggi, pengembara dan semua kanak-kanak sebagai sebahagian daripada imunisasi rutin.
Kesimpulannya: Lindungi diri anda dan orang lain
Memahami perbezaan antara hepatitis A dan B memberi anda kuasa untuk mengambil langkah pencegahan yang sesuai. Vaksinasi kekal sebagai strategi paling sesuai untuk kedua-dua jangkitan, sambil mengamalkan kebersihan yang baik dan membuat pilihan gaya hidup termaklum menambah perlindungan tambahan.
Jika anda mengesyaki pendedahan atau mengalami simptom hepatitis, rujuk pembekal penjagaan kesihatan dengan segera. Diagnosis awal dan pengurusan yang sesuai boleh menjejaskan hasil dengan ketara, terutamanya untuk hepatitis B.
